Rouw na het overlijden van jouw baby raakt jou in jouw kern, in het allerdiepste van jouw eigen zijn. Misschien had je al ervaring met rouwen, misschien niet. Misschien ontdek je dat jouw eerdere ervaring met rouwen op geen enkele manier te vergelijken is met de rouw die je momenteel meemaakt nu jouw baby gaat overlijden of overleden is. Er is niet voor niets onderzoek naar gedaan1 dat afscheid nemen van je baby rond de geboorte een van de meest stressvolle gebeurtenissen is die een volwassene kan meemaken. Ga er maar aan staan…
Rouw is intens. En gaat het over?
Rouw is intens. En daarom past deze uitspraak2 ook zo: Rouw is de achterkant van de liefde. Zonder liefde en hechting bestaat er geen rouw. De hechting wordt verbroken, de liefde blijft en rouw ontstaat. En je rouwt op je eigen manier. Daar past de tweede quote3 bij: Rouw is als een vingerafdruk, heel persoonlijk en voor iedereen anders. Rouw is een normale en gezonde reactie die ontstaat bij het overlijden van iemand die je lief was. Maar bijvoorbeeld ook bij verlies van gezondheid of na het eindigen van een relatie.
Rouw uit zich in een scala aan emoties en gedrag: verdriet, gevoel van leegte, verdoofdheid, angst, het gevoel dat je buiten het normale leven staat, futloosheid, dromen of nachtmerries, slapeloosheid, opluchting, eenzaamheid, boosheid, schuld, twijfel, rusteloosheid, ontkenning, concentratieproblemen, verminderde eetlust, nauwelijks interesse voor dagelijkse gang van zaken of andere mensen. Nogmaals… ga er maar aan staan…
Na het overlijden van je baby kan je ook met andere aspecten van rouw te maken krijgen. Vooral moeders kunnen een schuldgevoel hebben of zelfs vinden dat zij schuldig zijn aan de dood van hun kind. Ze kunnen een enorme leegte in hun buik ervaren. En het gevoel dat hun handen nutteloos zijn.
Mensen willen graag geloven en beweren dat rouw overgaat, die diepe en rauwe rouwpijn is een bijna onmenselijk gevoel. De rouwdeskundigen van nu zeggen dat rouw geen einddatum heeft. Wat niet wil zeggen dat die diepe rouw, als je kind net overleden is, blijvend is. De rouw is altijd aanwezig, vele malen wordt je opnieuw geconfronteerd met de gevolgen van het overlijden van jouw baby. Er zullen periodes in je leven zijn waarin de rouw op de voorgrond staat. Andere momenten lijkt het minder aanwezig.
Ouders en hun unieke rouw
Daar komt het vergelijk met de vingerafdruk weer: uniek. Net zoals ieder uniek reageert op verlies. Dat geldt dus ook voor de ouders. Jullie rouwen allebei om het overlijden van jullie baby, maar wel allebei op een andere manier. Ook de zwangerschapshormonen van de moeder spelen hier een rol in. Uit mijn afstudeeronderzoek blijkt dat de verschillen tussen ouders het grootste zijn als de baby tijdens de zwangerschap of kort na de geboorte overlijdt.
Moeders rouwen na het verlies van hun kindje altijd. Het maakt niet uit wanneer het kindje is overleden: tijdens de zwangerschap, bevalling of weken na de geboorte. Bij vaders speelt een rol hoe lang de baby geleefd heeft. Vaders hebben intensief contact met de baby nodig om zich te kunnen hechten. De rouwbeleving neemt toe. Dat betekent meestal dat – als de baby kort geleefd heeft – de ouders op een heel andere manier rouwen. Als de baby langer geleefd heeft, dan is er voor vader én moeder een vergelijkbare rouwbeleving. Door de verschillen in rouwbeleving kan je serieuze problemen in de relatie krijgen. Naast alle rouw die er al is, is het ook nog eens hard werken aan de relatie en jullie liefde.
Mijn advies is om samen voor de baby te zorgen in de korte tijd die jullie samen hebben. Bespreek je emoties, ook al denk je dat het de ander pijn doet. Kies zorgvuldig uit wie er langskomt, want de tijd met jullie kind is kort en kostbaar. Maak ook foto’s en filmpjes van jullie en de baby. Zo maak je herinneringen voor later. En misschien het belangrijkste: rouw samen en erken óók dat je dat elk op je eigen manier doet. De één stort zich op het werk, de ander blijft thuis en wil niets… Alles is goed en de liefde is even groot.
Hoe rouw je?
Tijdens mijn opleiding hoorde ik over het prachtige Duale Proces Model4. Rouw is als roeien met twee riemen. Een riem die gericht is op verlies en een riem die gericht is op herstel. Bij de verliesriem horen de emoties, de confrontatie met het verlies, de betekenissen, het opnieuw ontdekken wie je bent en wat of wie je belangrijk vindt. Bij de herstelriem horen de afleiding, nieuwe dingen doen, op vakantie of weer aan het werk gaan. De herstelriem vraagt om antwoorden. Hoe pas je je aan, aan de veranderingen die ontstaan in jou en in jouw leven na het overlijden van de baby? Herstellen is méér dan afleiding zoeken. Het vraagt tijd en energie om jouw zelfbeeld en kijk op de wereld opnieuw te bepalen. In een gezond rouwproces beweeg je flexibel heen en weer tussen het verlies- en herstelgerichte denken. Vrouwen hebben de neiging om meer verliesgericht te rouwen; mannen lijken meer bezig te zijn met herstel.
Vaak krijg ik de vraag: ‘Hoe kom ik hier doorheen?’ Die rauwe rouwpijn is niet te doen, die moet óf minder óf helemaal weg. Het lukt veel ouders niet om invulling aan hun dag te geven. Rouw is wat het is… De enige manier om met die rauwe rouwpijn om te gaan, is er dwars doorheen. En ja, dat doet pijn. Ontwijken, verdringen of verdoven levert op lange termijn meer ellende op. Die ellende kan bestaan uit woede-uitbarstingen, verslaving aan verdovende middelen, een angststoornis, een depressie of complexe rouw.
Het is echt oké om ’s ochtends niet te weten hoe je de dag doorkomt. Laat dat gevoel er vooral zijn en vecht er niet tegen. Wees extra lief voor jezelf, trek zachte kleding aan met dikke sokken, pak een dekentje en nestel je jezelf in een hoekje van de bank. Je kan voor je uit staren, maar ook naar foto’s kijken van jouw kleintje of naar muziek luisteren. Zolang je je tanden poetst en af en toe wat eet of drinkt hoort zo’n dag er echt bij.
Mensen om je heen
Vrijwel iedereen om je heen ziet meestal wel dat je verdriet hebt. Maar ze kunnen nooit precies weten hoeveel impact het verlies op jouw persoonlijke leven heeft. Ze kunnen daardoor voor jou kwetsende opmerkingen maken. Ze vragen bijvoorbeeld: ben je er nu nog niet overheen? Of: ga je nu al iets leuks doen? Zij kunnen jouw verdriet beperkte tijd aanzien. Mensen zijn ongeveer acht weken in staat om pijn bij een ander te verdragen en de impact daarvan te onthouden. Dan gaan zij verder. Terwijl jij, als ouder van een overleden baby, nog lang niet zo ver bent en je in de kou voelt staan.
Rouwbegeleiding nodig?
Soms lukt het rouwenden door verschillende oorzaken niet om flexibel mee te bewegen. De gezonde weegschaal tussen verliesgericht of herstelgericht slaat te veel naar één kant door. Een mogelijke depressie of burn-out liggen op de loer. Als het niet lukt om flexibel heen en weer te bewegen of om jouw gevoel van veiligheid te herstellen, kan dat van invloed zijn op het rouwproces. Dan begeleid ik jou graag. Begeleiding die erop gericht is om jouw veerkracht te herstellen, het verlies te omarmen, te koesteren en in jouw leven te verweven. Zodat er ruimte komt voor geluk en genieten. Rouw heeft geen einde. Rouw is en blijft een onderdeel van jouw bestaan waarbij je diegene of datgene wat je verloren bent met je meeneemt.
‘Rouwen is als roeien met twee riemen!’ Je hebt beide nodig om vooruit te komen. Ik wens je een gezonde roeitocht toe, op eigen kracht of met hulp.
Literatuurlijst
